Auteur: Lineke Tak.

Een lezer van SOLK.nl, Dinesh Achaibersing, kinder- en jeugdpsychiater, vroeg ons of er onderzoek bekend was over de co-morbiditeit tussen AD(H)D en fibromyalgie. In zijn werk ziet hij deze combinatie opvallend vaak. Hij vraagt zich af waarom deze samenhang bestaat. In zijn ervaring verdwijnen sommige lichamelijke klachten na adequate behandeling van AD(H)D. Enkele weken later werd er toevallig een ‘letter to the editor’ gepubliceerd over dit onderwerp, welke we hieronder bespreken. De onderzoeksdata zijn afkomstig van patiënten op de polikliniek reumatologie van het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht.

Bij fibromyalgie (FM) is het kernsymptoom pijn verspreid over het lichaam (Wolfe e.a. 2010). Aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD) is een chronische psychiatrische stoornis met een patroon van verminderde aandacht en concentratie, hyperactief en impulsief gedrag (DSM-IV-TR, 2000). Bij aandachtstekortstoornis (ADD) is er sprake van verminderde aandacht zonder de hyperactiviteit. Verschillende symptomen, zoals rusteloosheid, verminderde concentratie, onverklaarde moeheid, spier- en gewrichtspijnen komen vaak voor bij zowel FM als ADHD. In een eerdere studie werd aangetoond dat een voorgeschiedenis met ADHD in de kindertijd vaak voorkwam bij volwassen FM-patiënten (Reyero e.a. 2011). Het was echter nog niet eerder onderzocht of dit ook geldt voor ADHD op volwassen leeftijd.

In de periode van een jaar werden 89 FM-patiënten gediagnosticeerd op de polikliniek reumatologie. Vijftig van hen werden gezien voor een psychiatrisch onderzoek, van wie 44 het onderzoek afmaakten. In het artikel staat niet beschreven hoe ADHD gediagnosticeerd werd, bijvoorbeeld met de klinische indruk van de psychiater of via een gestructureerd interview met hetero-anamnese. In totaal werden 11 van de 44 FM-patiënten (25%) gediagnosticeerd met ADHD op volwassen leeftijd. Daarnaast had 23% een co-morbide depressieve stoornis en 25% een co-morbide angststoornis. In totaal werden 60% van de FM-patiënten gediagnosticeerd met een comorbide psychiatrische stoornis.

In de algemene populatie is de prevalentie van ADHD in de volwassenleeftijd 2.1% (de Graaf e.a. 2012). Auteurs concluderen dat hun resultaten overeenkomen met de eerder gevonden, iets hogere prevalentie van 32% van ADHD in de kinderleeftijd bij FM-patiënten, gegeven het feit dat bij ongeveer 60 – 80% de stoornis in de volwassenleeftijd voortbestaat. Ze adviseren dat reumatologen alerter zouden kunnen zijn op de veelvoorkomendheid van behandelbare psychiatrische stoornissen bij FM.

Auteurs suggereren dat deze resultaten gerepliceerd moeten worden voordat er definitieve conclusies kunnen worden getrokken. Het wordt in deze letter niet beschreven of aandachtstekortstoornis (ADD) zonder hyperactiviteit ook vaker voorkomt bij FM. Wij denken dat het belangrijk is om hypotheses te vormen waarom FM en ADHD vaak samen voor lijken te komen. Dat zou kunnen leiden tot beter begrip van beide aandoeningen. Want het antwoord op de vraag van Dinesh Achaibersing op hoe ADHD en FM samenhangen is voor zover wij weten nog niet bekend. Het zou tevens interessant zijn als de auteurs van dit onderzoek de invloed van behandeling van ADHD op de lichamelijke klachten bij hun patiënten met FM in de toekomst beschrijven.

Derksen MT, Vreeling MJ, Tchetverikov I. High frequency of adult attention deficit hyperactivity disorder among fibromyalgia patients in the Netherlands: should a systematic collaboration between rheumatologists and psychiatrists be sought? Clin Exp Rheumatol. 2014 Aug 15.