Auteur: Birgit Bax-aan de Stegge.

De term ‘vermoeidheid’ wordt gebruikt voor een scala aan klachten wat betreft verminderd fysiek, mentaal, emotioneel en cognitief functioneren. Om de diagnose chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) te kunnen stellen moet er volgens de Fukuda criteria sprake zijn van onverklaarde, invaliderende vermoeidheid gedurende tenminste zes maanden in combinatie met ten minste vier uit acht minor criteria, namelijk een zere keel, gevoelige lymfeklieren, spierpijn, gewrichtspijn, hoofdpijnklachten, geheugen– en concentratiestoornissen en een niet verkwikkende nachtrust. Exclusie criteria zijn de aanwezigheid van een primaire psychiatrische stoornis, een somatische stoornis of een slaap- waakstoornis die een verklaring kan zijn voor de vermoeidheid. Echter de aanwezigheid van een stemmingsstoornis sluit CVS bijvoorbeeld niet uit. 

Om de prevalentie te onderzoeken van nog ongediagnostiseerde aandoeningen die behoren tot de exclusie criteria en/of co-morbide stoornissen bij patiënten met een mogelijk CVS, werden 279 patiënten met onverklaarde chronische vermoeidheid die gezien werden in een derdelijns setting onderzocht, Eerdere analyse had bij deze patiënten geen onderliggende somatische of psychiatrische verklaring opgeleverd. Zij ondergingen een somatische en psychologische screening, zo nodig aangevuld met bloedonderzoek, beeldvorming of een psychiatrisch consult. Daarnaast werden zij gezien door een revalidatie -arts  en ondergingen ze een polysomnografie en multiple sleep latency test.

Van deze 279 patiënten kregen 65 de definitieve diagnose ‘uitsluitend CVS’. Bij 59 patiënten was er sprake van CVS met een co-morbide (niet uitsluitende) psychiatrische stoornis (2,5%), slaap-waakstoornis (16.1%) of combinatie van beiden (2,5%). Honderd patiënten die wel voldeden aan de inclusie criteria van Fukuda hadden een ander onderliggend lijden die de vermoeidheid verklaarde. Vijfenvijftig patiënten voldeden niet aan de criteria voor CVS. Bij slechts 6 patiënten (2,2%) was er sprake van een internistische aandoening, zoals diabetes mellitus (2 patiënten) of postvirale asthenie. Deze laatste diagnose wordt echter vaak ook geschaard onder de noemer CVS.

Opvallend aan dit onderzoek is dat in een multidisciplinaire setting slechts bij een minderheid van patiënten met onverklaarde chronische vermoeidheid de diagnose ‘uitsluitend CVS’ werd gesteld. Er bleek vaak sprake van co-morbiditeit of een verklaring op het gebied van psychiatrie en slaap- waakstoornissen. Obstructief slaap apneu syndroom kwam bijvoorbeeld bij 28,7% van de 279 patiënten voor. Een internistische verklaring kwam nauwelijks voor.

Concluderend lijkt een multidisciplinaire aanpak bij deze patiëntengroep wenselijk om een behandelbare psychiatrische aandoening of slaap-waakstoornis niet over het hoofd te zien, aldus de auteurs van deze studie.

Mariman A, Delesie L, Tobback E, Hanoulle I, Sermijn E, Vermeir P, Pevernagie D, Vogelaers D. Undiagnosed and comorbid disorders in patients with presumed chronic fatigue syndrome. J Psycho Res 2013;75:491-496.