Auteur Carine den Boer.

‘Mijn beschermende brein’ is een theorieboek, met daarnaast een werkboek en poster, geschreven door Kitty Rumping en Ramona van Bakkum. De doelgroep is kinderen met aanhoudende pijnklachten vanaf ongeveer 9 jaar.

In het mooi uitgegeven en vlot geschreven boek wordt uitgelegd hoe het pijnsysteem in het lichaam werkt en hoe het kan dat pijn aanhoudt terwijl er geen gevaar meer is. Er wordt heel duidelijk en rechtstreeks uitgelegd, zoals met: “Hoi, ik ben je brein, ik krijg dag en nacht berichtjes…” Hierna stellen ook de verschillende hersengebieden zich voor:
“Hoi, ik ben de amygdala, ik ben een beetje schrikachtig.
Hoi, ik ben de hypothalamus, ik zorg dat je lichaam in balans blijft.
Hoi, ik ben hypofyse, ik ben één van de belangrijkste hormoonklieren in je lichaam.
Hoi, ik ben hippocampus, ik help je dingen onthouden zodat je kunt leren, leuke maar ook minder leuke dingen.
Hoi, ik ben prefrontale cortex, ik kijk, net als hippocampus, veel nauwkeuriger naar wat er aan de hand is als amygdala weer eens ‘op hol slaat’.”

Daarna wordt uitgelegd wat er aan de hand kan zijn als de pijn niet overgaat:
– Je bent ziek en moet naar de dokter om iets aan de schade/ziekte te laten doen
– Je bent niet ziek maar de onveilige situatie is er nog (je maakt je ergens zorgen over)
– Je bent niet (meer) ziek, alles is weer veilig, maar je beschermingssysteem staat nog aan terwijl dit niet (meer) nodig is. Het is vergeten uit te gaan.

Tenslotte wordt uitgebreid uitleg gegeven waarom het beschermingssysteem aan is blijven staan en wat je zelf kunt doen om dit weer uit te zetten. Heel praktisch en inzichtelijk met veel mooie plaatjes. Er wordt hierbij gebruikt gemaakt van de stoplicht metafoor: van rood-licht, onveilige gedachten die je zou kunnen veranderen naar groen-licht, veilige gedachten. Het boek eindigt met achtergrondinformatie voor naasten.

Als je meer wilt dan alleen pijn begrijpen zijn er ook een werkboek en een poster beschikbaar. Het werkboek omvat veel praktische oefeningen en is een waardevolle toevoeging om de theorie te concretiseren. Zo staan er veel oefeningen in om de rood-licht gedachten om te zetten naar groen-licht gedachten. En er staat uitleg in dit boek die duidelijk maakt waarom een bepaalde aanpak kan werken, zoals: “Het is belangrijk dat je beschermsysteem leert van nieuwe beweegervaringen. ‘Doen’ is voor het resetten van je beschermsysteem geruststellender dan ‘denken’.“ De poster is voor professionals nuttig om bijvoorbeeld op de werkkamer te kunnen hangen en zo met mensen aan de praat te komen over hun pijn.

Dit boek is voor kinderen geschreven, maar is eigenlijk ook heel geschikt voor volwassenen. Het is namelijk een grote uitdaging om het pijnsysteem eenvoudig uit te leggen. Voor veel mensen is de informatie al snel te veel of te abstract. Naast het aansprekende beeldmateriaal in dit boek, zijn Rumping en van Bakkum in hun uitleg over het pijnsysteem heel goed geslaagd. Ze hebben dan ook niet voor niets een compliment gekregen van de vermaarde pijnonderzoeker Lorimer Moseley himself: “I love the book. I really do… Keep on changing the world.”

Mijn beschermende brein – Kitty Rumping & Ramona van Bakkum, 2019, ISBN 9789090315836 (vertaling in Engels: My bodyguard brain) www.mijnbeschermendebrein.nl

Carine den Boer is huisarts in Hoorn, kaderhuisarts GGZ, en doet promotieonderzoek naar de rol van centrale sensitisatie bij aanhoudende lichamelijke klachten.