Auteur: Maartje v.d. Berg

Achtergrond
Aanhoudende moeheid komt veel voor bij kinderen met een somatisch verklaarde chronische ziekte. Het is bekend dat hierbij niet alleen ziektespecifieke somatische factoren, zoals ziekteactiviteit, de mate van ontsteking of medicatiegebruik, een rol spelen.
Nap-van der Vlist en collega’s onderzochten welke biologische-, psychische- en sociale factoren een rol spelen bij het in stand houden van moeheid als de ziekteactiviteit laag is. Als daar meer duidelijkheid over ontstaat kan een behandelaar beter inschatten waar de behandeling, naast bijvoorbeeld medicamenteuze behandeling, zich ook op moet richten.

Methode
In totaal 434 kinderen van 8 – 18 jaar met cystische fibrose, een auto-immuunziekte of één jaar na afronden van behandeling voor kanker werden geïncludeerd in dit cross-sectionele onderzoek. Verschillende vragenlijsten werden gebruikt om zowel mogelijke biologische, psychologische als sociale factoren te meten. Generieke biologische of leefstijlfactoren die onderzocht zijn, waren o.a. pijn, slaap en lichaamsbeweging. Voorbeelden van psychologische factoren waren angst, somberheid en emotioneel functioneren. Sociale factoren waren bijvoorbeeld het ervaren van steun in thuissituatie of van prestatiedruk op school.

Resultaten
Met regressie modellen werd geanalyseerd in hoeverre de moeheid kon worden verklaard door biologische, psychologische of sociale factoren. Veel van deze factoren waren statistisch significant geassocieerd met moeheid. Als de drie domeinen (biopsychosociaal) samen werden gevoegd in een statistisch model, kon daarmee 75% van de variantie van moeheid verklaard worden. Er bestond een sterke interactie tussen de drie domeinen. Er werd – onafhankelijk van de ziekteactiviteit – meer moeheid gezien bij kinderen met depressieve symptomen, kinderen die meer druk vanuit school ervaren en minder goed sociaal en fysiek functioneren.

Conclusie
Net als bij kinderen met Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK), is het in de benadering van aanhoudende moeheid bij kinderen met een verklaarde chronische ziekte belangrijk om dezelfde brede biopsychosociale aanpak te hanteren, voor zowel diagnostiek als behandeling. Op die manier kan samen met het kind gekeken worden waar individuele aanknopingspunten zijn voor verbetering of herstel. Dit onderzoek onderstreept het belang van de voorgestelde naamswijziging van SOLK naar Aanhoudende Lichamelijke Klachten (ALK). De aanpak van lichamelijke klachten bij een somatisch verklaarde ziekte zou namelijk hetzelfde kunnen zijn als bij SOLK. Voor een brede biopsychosociale aanpak is het wel of niet hebben van een somatische verklaring bij aanhoudende klachten dan minder relevant.

Nap-van der Vlist MM, Dalmeijer GW, Grootenhuis MA, van der Ent K, van den Heuvel-Eibrink MM, Swart JF, van de Putte EM, Nijhof SL. Fatigue among children with a chronic disease: a cross-sectional study. BMJ Paediatr Open. 2021 Feb 17;5(1):e000958.  

Afbeelding: ‘De Langste gracht’, 400 meter tekening, getekend door kinderen uit Amsterdam – Amsterdam Museum (creative commons).