Auteur: Birgit aan de Stegge

Het Brandende Mond Syndroom (BMS), ook wel mondbranden, stomatodynie, glossodynie of burning mouth syndrome genoemd, komt vooral voor bij vrouwen (ratio 7:1), en met name vrouwen van middelbare leeftijd en ouder. Volgens de International Headache Society kan men spreken van BMS als er sprake is van een brandende sensatie en/of een veranderd gevoel in de mondholte, die gedurende meer dan drie maanden dagelijks meer dan twee uur aanwezig is. Hierbij is er geen sprake van een duidelijke onderliggende lichamelijke oorzaak, zoals bijvoorbeeld een candida infectie, voedingsdeficiëntie of een maligniteit.

Patiënten met BMS hebben last van een tintelende, brandende, of dove sensatie van met name de tong, het voorste harde verhemelte, en de binnenzijde van de wangen. Het gelaat is niet aangedaan. De pijn neemt vaak gedurende de dag toe. Kauwen op kauwgum of een snoepje doet de pijn afnemen. Naast pijn of een veranderd gevoel, kan er ook sprake zijn van een droge mond en verandering van de smaak, zoals een metaal- of bittere smaak. Patiënten met BMS zijn vaker bang voor het hebben van een ernstige ziekte dan patiënten met andere orofaciale pijnen. Bij de helft van patiënten met BMS is er sprake van psychiatrische comorbiditeit, met name stemmingsstoornissen.

Er is nog veel onduidelijk over het ontstaan van BMS. Er is onder andere gedacht aan invloed van hormonale factoren, gezien het veelvuldig voorkomen bij postmenopauzale vrouwen. Ook wordt gedacht aan een vorm van chronische neuropathische pijn. Vanwege veelal bijkomend ander ongemak zoals veranderde smaak en ervaren van een droge mond, is de oorzaak ook gezocht in een functiestoornis van de chorda tympani, een aftakking van de aangezichtszenuw.  Al met al lijkt het een complexe multifactoriële aandoening.

Naar effectieve behandelmogelijkheden is er tot dusver weinig klinisch onderzoek verricht. Op basis van twee gerandomiseerd gecontroleerde onderzoeken is het meeste effect te verwachten van lokale clonazepam toediening (3dd zuigen op een tablet van 1mg clonazepam en deze weer uitspugen). Systemische toediening van clonazepam lijkt minder effectief en geeft ook meer risico op slaperigheid en verhoogde valneiging bij deze oudere populatie.

Daarnaast zijn tricyclische antidepressiva (TCA) mogelijk effectief. Dit is meer gebaseerd op expert opinion en case reports. Een week na start van een TCA kunnen de klachten al beduidend minder worden, waarna ze gedurende de volgende 1-2 maand verder kunnen afnemen. Het eindresultaat is ongeveer na een half jaar goed te beoordelen.

Vaak blijft er sprake van restklachten, waarbij verandering van smaak en droge mond het langste persisteren. Serotonine en noradrenaline heropname remmers (SNRI’s) en selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s) zijn een goede tweede keus. Waarschijnlijk zijn ze iets minder effectief, maar mogelijk te prefereren als het gaat om een oudere patiënt waarbij een TCA gecontraïndiceerd is.

Niet-medicamenteus kunnen patiënten behandeld worden met 12-16 sessies cognitieve gedragstherapie (CGT). Vaak leidt dit tot klachtenafname, die langer dan 6-12 maanden kan aanhouden.

Daarnaast zijn er ook effecten beschreven van educatie, waarbij er uitleg wordt gegeven over het syndroom, mogelijke onderliggende mechanismen en behandelopties. Dit alleen al kan verlichting geven doordat patiënten zich bijvoorbeeld minder ongerust maken over een kwaadaardig beloop en weer perspectief gaan zien dat herstel mogelijk is.

Daarnaast kan het zinvol zijn om aandacht te besteden aan verbetering van de slaap, zoals bijvoorbeeld middels het CGT-insomnia protocol, aangezien er bij 60% van de patiënten met BMS ook sprake is van een slaapstoornis. Slaap en chronische pijn beïnvloeden elkaar beiden negatief. Als de klachten niet afnemen middels bovenstaande behandelingen, kan transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) nog overwogen worden. Na twee weken dagelijkse behandeling middels rTMS ervaart een meerderheid van patiënten significante pijnreductie in een gerandomiseerd gecontroleerde studie.

De auteurs van deze review zijn werkzaam op een afdeling voor psychosomatische tandheelkunde in Tokyo, alwaar zij jaarlijks 250 nieuwe patiënten met BMS, en rond de 5000 patiënten met deze klachten behandelen. Auteurs in het artikel verzuchten dat er “teveel reviews en te weinig trials” zijn verricht wat betreft de behandeling van deze klachten. Het lijkt me dat hun setting zich hier uitermate goed voor zou kunnen lenen.

Tu e.a. Current management strategies for the pain of elderly patients with burning mouth syndrome: a critical review. BioPsychoSocial Medicine (2019); 13:1