Auteur: Marieke Goossens.

De prevalentie van het prikkelbaredarmsyndroom en functionele buikpijn bij kinderen is wereldwijd 13,5%. Behandeling is voornamelijk gericht op symptoombestrijding en bestaat meestal uit geruststelling, dieetadvies, educatie en farmacologische pijnbestrijding. Vaak wordt pas in tweede instantie een psychologische behandeling geadviseerd.

Eerdere studies tonen aan dat het succespercentage van darmgerichte hypnotherapie varieert van 49% tot 100% bij volwassenen en kinderen. Ondanks de bewezen effectiviteit, wordt hypnotherapie nog weinig ingezet bij kinderen. Redenen hiervoor zijn ondermeer dat individuele hypnotherapie door een therapeut kostbaar is, er te weinig geschoolde hypnotherapeuten zijn en het een grote tijdsinvestering vraagt van ouders en kinderen. In deze studie is gezocht naar een alternatieve behandelvorm met hypnotherapie. Hypnotherapie thuis, met behulp van CD-oefeningen, zou bovengenoemde bezwaren kunnen ondervangen. Echter, eerst zal moeten worden aangetoond of deze behandelvorm even effectief is als individuele hypnotherapie bij een therapeut.

In onderstaande studie in Nederlandse ziekenhuizen is middels een non-inferioriteits gerandomiseerd onderzoek met controlegroep (RCT) de effectiviteit vergeleken van hypnotherapie via thuisoefeningen met CD versus individuele hypnotherapie door gekwalificeerde therapeuten bij kinderen met prikkelbaredarmsyndroom of functionele buikpijn.
In totaal 260 kinderen tussen de 8 en 18 jaar werden kregen een hypnotherapie thuisbehandeling met CD (CD-groep) of individuele hypnotherapie (iHT-groep). De CD-groep kreeg vooraf instructies van een getrainde onderzoeksverpleegkundigde, die samen met hen de eerste oefening doornam. Op de CD stonden vijf standaard scripts, die indentiek waren aan de oefeningen die in de iHT-groep werden gebruikt. Er waren twee versies van de CD voor kinderen op de basisschool en op middelbaar onderwijs. Taal werd op die manier afgestemd op het ontwikkelingsniveau van het kind. Deelnemers moesten bijhouden hoe vaak ze de oefeningen beluisterden.
De iHT-groep kreeg gedurende drie maanden zes sessies van 50 à 60 minuten hypnotherapie door een gekwalificeerde en ervaren hypnotherapeut, die gebruik maakte van hetzelfde protocol als op de CD. Tussen de sessies door werden de kinderen gestimuleerd om dagelijks naar dezelfde CD te luisteren als in de CD-groep.

De frequentie en intensiteit van pijn werd op verschillende momenten gemeten. De primaire uitkomstmaat was de hoeveelheid patiënten voor wie de behandeling succesvol was aan het einde van de behandeling en na een jaar follow-up. Succes van behandeling was gedefinieerd als minimaal 50% afname van frequentie en intensiteit van de pijn. Daarnaast werden secundaire uitkomstmaten gemeten via vragenlijsten over depressie, angst, somatisatie, kwaliteit van leven, coping en opvattingen over pijn.

Deze studie bevestigt eerder gevonden positieve effecten van darmgerichte hypnotherapie bij kinderen met prikkelbare darmsyndroom of functionele buikpijn. Een jaar na behandeling was 62,1% van de kinderen in de CD-groep en 71,0% in de iHT-groep succesvol behandeld. Ondanks het statistisch significant lagere percentage van behandelsucces in de CD-groep, voldoen de resultaten nog wel aan de vooraf vastgestelde grens voor noninferioriteit. Dat wil zeggen dat op de lange termijn de effectiviteit van hypnose behandeling middels CD niet inferieur is aan individuele behandeling door een therapeut. Daarnaast is in beide groepen een afname te zien in depressie-, angst- en somatisatie scores en een toename in kwaliteit van leven en opvattingen over pijn.

De auteurs doen een aanbeveling om hypnosebehandeling via een CD te implementeren in de dagelijkse praktijk. Zo kan de toegankelijkheid van hypnosebehandeling vergroot worden omdat dit direct gestart kan worden na het stellen van de diagnose en er geen wachtlijst is vanwege een tekort aan therapeuten. Daarnaast bevelen ze aan om de behandeling ook via smartphone of tablet toegankelijk te maken omdat CD’s nauwelijks nog gebruikt worden onder jongeren.

Rutten, JMTM, Vlieger AM, Frankhenhuis C et al; Homebased hypnotherapy self-excercises vs individual hypnotherapy with a therapist for treatment of pediatric irritable bowel syndrom, funtional abdominal pain, or functional abdominal pain syndrome, a randomized clinical trial JAMA pediatrics  2017 Mar 27. doi: 10.1001/jamapediatrics.2017.0091.