Auteur: Lineke Tak.

Somatisch onvoldoende verklaarde klachten (SOLK) zijn klachten die niet volledig verklaard worden door bekende somatische pathologie. Dokters sluiten wel vaak oorzaken op hun vakgebied uit, maar zijn terughoudend om SOLK te diagnosticeren, mede vanwege het risico een somatische ziekte te missen. Hierdoor zijn de diagnostische trajecten voor patiënten met SOLK soms lang en blijft een adequate behandeling uit (zie voor meer achtergrond: hier).

In een meta-analyse, waaraan ik zelf meewerkte, werd onderzocht hoevaak bij patiënten gediagnosticeerd met SOLK alsnog een somatische ziekte werd vastgesteld voor hun lichamelijke klachten. Hiervoor werden studies geïncludeerd waarin patiënten allerlei soorten en soms meerdere klachten (o.a. pijn, moeheid, buikklachten) hadden. Er werden twee type onderzoeken geanalyseerd: diagnostische evaluatie studies en follow-up studies:

Er waren zes diagnostische evaluatie studies (met in totaal 1804 patiënten met SOLK) gevonden waarin patiënten die eerder gediagnosticeerd waren met SOLK opnieuw uitgebreid aanvullende onderzoek ondergingen. Het was niet altijd duidelijk hoe de diagnose SOLK aanvankelijk was gesteld en of er aanvullend onderzoek had plaatsgevonden. Afhankelijk van het type klacht, werd er o.a. bloedonderzoek, gastro- of coloscopie en histologie of beeldvormend onderzoek verricht. In deze groep werd bij 8.8% alsnog een somatische diagnose gesteld in plaats van SOLK. De heterogeniteit tussen de studies was groot.

Ook werden er 16 follow-up studies (met in totaal 2440 patiënten met SOLK) geïncludeerd, waarin aan het begin van de studie al uitgebreid aanvullend onderzoek werd gedaan. Vervolgens werden deze patiënten met een mediane duur van 42 maanden gevolgd. In deze groep bleek er bij 0.5% alsnog een somatische diagnose gesteld te worden. Somatische ziektes die gevonden werden waren bijvoorbeeld coeliakie, microscopische colitis of diabetes mellitus.

Deze meta-analyse laat zien dat als er aanvullend diagnostisch onderzoek is verricht om veelvoorkomende oorzaken van de klacht uit te sluiten, het percentage van patiënten met SOLK bij wie alsnog een somatische ziekte wordt gevonden relatief laag is (namelijk bij 1 op de 200 patiënten). Op de belangrijke vraag wat ‘adequaat diagnostisch onderzoek’ precies inhoudt per klacht en wanneer aanvullend onderzoek waarschijnlijk weinig meer oplevert, kan deze studie geen antwoord geven.

 Eikelboom EM, Tak LM, Roest AM, Rosmalen JG. A systematic review and meta-analysis of the percentage of revised diagnoses in functional somatic symptoms. J Psychosom Res. 2016 Sep;88:60-7.