Effect therapeutische sedatie met propofol bij patiënten met een ernstige functionele bewegingsstoornis
Effect therapeutische sedatie met propofol bij patiënten met een ernstige functionele bewegingsstoornis
1 december 2014Gastauteur: Eva Kingma.
Bij een functionele bewegingsstoornis (synoniemen: neurologische SOLK of motorische conversiestoornis), is er sprake van neurologische uitvalsverschijnselen zonder dat er structurele afwijkingen zijn. Reguliere multidisciplinaire behandeling bestaat uit (een combinatie van) fysiotherapie, psychotherapie en/of hypnotherapie. Echter, sommige patiënten reageren niet op deze behandeling en blijven last houden van ernstig invaliderende klachten, waardoor ze bijvoorbeeld niet kunnen lopen. In onderstaande studie, verricht door neuroloog Jon Stone en collega’s, werd therapeutische sedatie met propofol bij patiënten met een ernstige behandelresistente functionele bewegingsstoornis onderzocht.
Therapeutische sedatie is een methode waarbij patiënten in een half-slaaptoestand worden gebracht. Al bijna een eeuw lang wordt geschreven over deze methode als ondersteuning in de behandeling van patiënten met een functionele bewegingsstoornis. Vroeger werd, beïnvloed door de toen invloedrijke psychoanalytische theorie, vooral gedacht dat onder sedatie ‘vergeten herinneringen’ of ‘onbewuste onderliggende psychische conflicten’ aan het licht zouden kunnen komen. In deze studie heeft de sedatie met propofol een heel ander doel, die veel beter past bij hoe we tegenwoordig tegen functionele bewegingsstoornissen aankijken. Het doel van sedatie werd beschreven als het veroorzaken van een “kick start” voor beweging of normalisatie van het aangedane ledemaat, daar waar dat niet lukt bij volledig bewustzijn.
In onderstaande studie werden patiënten geïncludeerd met een ernstige functionele bewegingsstoornis, uiteenlopend van verlamming, gefixeerde dystonie tot mutisme. Patiënten werden geïncludeerd wanneer zij onvoldoende reageerden op reguliere behandelingen. Tevens waren er bij lichamelijk onderzoek geen positieve symptomen, zoals merkbare spierspanning bij een patiënt met een verlamming. Dit resulteerde in een groep van elf patiënten, met een mediane ziekteduur van 14 maanden. Deze elf patiënten leken hun diagnose functionele bewegingsstoornis goed te begrijpen en te accepteren. Ze waren goed geïnformeerd over de procedure, ook dat mogelijk placebo-effect een rol zou kunnen spelen.
Er is gekozen voor propofol als anestheticum omdat dit tevens een angstverminderend effect heeft en snel kan worden gecorrigeerd wanneer er sprake is van overdosering. De infusie met propofol werd gedaan door een anesthesist en er werd gestreefd naar een niveau waarbij er sprake is van sedatie, maar nog wel een mogelijkheid tot verbaal contact en patiënten waren nog in staat om opdrachten uit te voeren. De duur van de procedure was 30-60 minuten. Tijdens de procedure richtten de behandelaars zich op het initiëren van beweging en herstel van symptomen. Hierbij werden passieve bewegingen gemaakt en werden patiënten ook aangemoedigd om zelf bewegingen te maken. Van de elf patiënten waren vijf genezen of hadden grote verbetering van klachten na behandeling met sedatie. Bij follow-up na ongeveer 30 maanden waren vier van de elf patiënten asymptomatisch, twee waren significant verbeterd en één had enige verbetering. Vier waren niet verbeterd of alleen tijdens de sedatie maar daarna direct teruggevallen. Er waren geen negatieve bijwerkingen.
De auteurs concluderen op basis van deze retrospectieve studie dat bij zorgvuldig gekozen patiënten sedatie met propofol een goede aanvulling kan zijn in de multidisciplinaire behandeling van patiënten met een ernstige, behandelresistente functionele bewegingsstoornis. Zij zien deze procedure primair als een methode om verbetering van symptomen te demonstreren en op die manier patiënten vertrouwen te geven dat herstel nog mogelijk is. Zij stellen voor om deze behandeling verder te evalueren in een gerandomiseerde studie.
Het is een interessante studie die veel stof tot nadenken geeft. Want wat gebeurt er nu precies tijdens de procedure van succesvolle therapeutische sedatie? De auteurs hebben een aantal theorieën, namelijk (1) het simpelweg demonstreren aan de patiënt dat herstel mogelijk is; (2) de kracht van suggestie, ofwel een placebo-effect; en (3) een biologische verklaring waarbij de chemische balans tijdelijk wordt verstoord, wat een ‘reset’ als gevolg kan hebben. Het is een kleine studie waardoor auteurs geen uitspraken kunnen doen over voorspellende factoren van een geslaagde behandeling, echter, de resultaten zijn veelbelovend.
Eva Kingma is gepromoveerd op het proefschrift ‘Intelligence and functional somatic symptoms and syndromes’ aan de RUG en is nu in opleiding tot neuroloog bij het UMCG.